Opodatkowanie odsetek od pożyczki udzielonej przez spółkę akcyjną

Spółka akcyjna jest jedynym komplementariuszem w innej spółce akcyjnej. Spółki udzielają sobie pożyczek, a odsetki od nich naliczane są na koniec roku. Czy spółka ma obowiązek wystawić fakturę na odsetki (z podatkiem VAT), czy może je udokumentować notą bez podatku VAT?

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez świadczenie usług należy rozumieć każde świadczenie, które nie stanowi dostawy. Aby uznać dane świadczenie za odpłatne musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę, a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Tym samym z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

Zgodnie z art. 720 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.) przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy lub rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku i tej samej jakości. Czynność polegająca na udzieleniu pożyczki pieniężnej podlegającej oprocentowaniu stanowi odpłatne świadczenie usług i wszelkie opłaty (m.in. odsetki) związane z zawartą umową pożyczki podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Przy czym usługa udzielania pożyczek mieści się w zakresie czynności zwolnionych od podatku VAT, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Zgodnie bowiem z tym przepisem zwolnione są od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę. Powyższe znajduje odzwierciedlenie w licznych interpretacjach organów podatkowych (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 23 maja 2013 r., nr ITPP2/443-191/13/AK, Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 lutego 2013 r., nr IPPP1/443-191/56/13-2/Igo).

W przedstawionym w pytaniu stanie faktycznym zapłatą za świadczone przez spółki usługi udzielania wzajemnych pożyczek będą uzyskiwane odsetki, ewentualnie inne kwoty otrzymane z tytułu udzielenia pożyczki, np. prowizje. Warto w tym miejscu przypomnieć, że w przypadku udzielania pożyczek, obrotem czyli kwotą należną z tytułu świadczenia tych usług będą odsetki od udzielonej pożyczki oraz inne należności (art. 29a ust. 1 ustawy o VAT). Natomiast kwota udzielonej pożyczki (kapitał) nie stanowi zapłaty w rozumieniu przepisów ustawy o VAT.

W art. 19a ust. 5 pkt 1 lit. e) ustawodawca wprowadził szczególny moment powstawania obowiązku podatkowego przy świadczeniu usług zwolnionych z podatku VAT takich jak np. udzielanie pożyczek, który powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu ich świadczenia. A zatem dla określenia momentu powstania obowiązku podatkowego istotny dla podatnika jest moment otrzymania odsetek lub prowizji. A w przypadku gdy zostanie zapłacona tylko część odsetek obowiązek podatkowy powstanie tylko w odniesieniu do otrzymanej kwoty (vide: interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 17 lipca 2014 r., nr IPPP1/443-553/14-3/ISZ).

Odnosząc się natomiast do pytania Czytelnika dotyczącego obowiązku wystawienia faktury na odsetki z tytułu udzielenia pożyczek wskazać należy, że na gruncie obowiązujących przepisów udzielający pożyczki nie ma bezwzględnego obowiązku wystawienia faktury w odniesieniu do sprzedaży zwolnionej od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 ustawy o VAT (art. 106b ust. 2 ww. ustawy). Obowiązek wystawienia faktury powstanie tylko wtedy, gdy zażąda tego nabywca usługi. Aby jednak takie żądanie było skuteczne, musi być przez nabywcę zgłoszone w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty. Zakres minimalnych danych, które powinna zawierać faktura dokumentująca świadczenie usług polegających na udzielaniu pożyczek określa § 3 pkt 2 rozporządzenia w sprawie faktur. Zgodnie z tym przepisem faktura ta powinna zawierać datę wystawienia, kolejny numer, imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług, nazwę usługi oraz kwotę, której dotyczy dokument.