Forma i odpłatność umowy pożyczki

Planuję zawrzeć umowę pożyczki na kwotę 15.000 zł. W jakiej formie powinna zostać sporządzona? Czy pożyczka musi być odpłatna?

Umowa pożyczki została uregulowana w art. 720 i nast. K.c. Przepisy nie warunkują jej ważności od zachowania szczególnej formy ani nie przesądzają o tym, czy ma być odpłatna. Decyzję w tym zakresie podejmują strony umowy, jednak muszą pamiętać o pewnych ustawowych ograniczeniach.

Zgodnie z art. 720 § 2 K.c. umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej (np. papier albo plik komputerowy).

Zastrzeżenie przez ustawodawcę formy dokumentowej bez rygoru nieważności ma ten skutek, że w razie jej niezachowania w sporze sądowym nie jest dopuszczalny dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron na fakt dokonania czynności. Nie znajduje to jednak zastosowania, gdy zachowanie tej formy jest zastrzeżone jedynie dla wywołania określonych skutków czynności prawnej.

W sytuacji niezachowania formy przewidzianej dla celów dowodowych dowód z zeznań świadków lub z przesłuchania stron jest jednak dopuszczalny, jeżeli obie strony wyrażą na to zgodę, żąda tego konsument w sporze z przedsiębiorcą albo fakt dokonania czynności prawnej jest uprawdopodobniony za pomocą dokumentu (np. SMS albo e-mail pożyczkobiorcy ze wskazaniem przyczyn braku spłaty pożyczki). Co więcej ograniczeń wynikających z niezachowania formy przewidzianej dla celów dowodowych nie stosuje się do czynności prawnych w stosunkach między przedsiębiorcami. Oznacza to, że w stosunkach między profesjonalnymi uczestnikami obrotu gospodarczego niezachowanie formy dokumentowej przy zawieraniu umowy pożyczki nie będzie skutkowało sankcjami dowodowymi.

W treści umowy pożyczki strony mogą ustalić, że pożyczkodawcy z tytułu udzielonej pożyczki pieniężnej będą przysługiwały od pożyczkobiorcy odsetki, a także inne koszty (np. prowizja). Odsetki nie mogą przekraczać wysokości odsetek maksymalnych uregulowanych w art. 359 § 2¹ K.c. Obecnie wynoszą one 20,5% w skali roku.

Kodeks cywilny przewiduje też górną granicę wysokości kosztów pozaodsetkowych dla umów pożyczki pieniężnej zawieranej z osobą fizyczną i niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby. Jest ona uzależniona od całkowitej kwoty pożyczki, a także długości okresu spłaty (patrz ramka). Ponadto nie mogą one wynieść więcej niż 25% całkowitej kwoty pożyczki.

Górna granica kosztów pozaodsetkowych

MPK =	K × n
	R × 20%

gdzie:

MPK	-	maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów,
K	-	całkowita kwota pożyczki (suma wszystkich środków pieniężnych nieobejmujących współfinansowanych kosztów pożyczki, które dający pożyczkę wydaje biorącemu pożyczkę na podstawie umowy),
n	-	okres spłaty wyrażony w dniach, licząc od dnia wydania przedmiotu pożyczki,
R	-	liczba dni w roku.