Na co uważać w umowie komisu?

Umowę komisu zawiera się najczęściej w celu sprzedaży rzeczy używanej z pomocą i jednocześnie za pośrednictwem podmiotu profesjonalnie zajmującego się obrotem towarami danego typu. Może to być np. samochód, sprzęt zimowy, elektronika, sprzęt AGD czy biżuteria. Komisant powinien być zainteresowany znalezieniem nabywcy, skoro od rezultatu w postaci sprzedaży danej rzeczy zależy jego wynagrodzenie. Przybiera ono charakter prowizji. Przedkładaną do podpisu umowę warto zawsze sprawdzić, aby później nie było niemiłych niespodzianek.

ABC umowy komisu

Przez umowę komisu przyjmujący zlecenie (komisant) zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swego przedsiębiorstwa do kupna lub sprzedaży rzeczy ruchomych na rachunek dającego zlecenie (komitenta), lecz w imieniu własnym. Zatem do podstawowych obowiązków komisanta (prowadzącego komis) należy wykonanie zlecenia polegającego na sprzedaży bądź kupnie rzeczy ruchomej. W zależności od jednej z tych powinności odróżnić należy komis sprzedaży od komisu zakupu. Z reguły chodzi o tę pierwszą odmianę umowy komisu. Tak czy inaczej przyjmującym zlecenie (komisantem) musi być podmiot (np. osoba fizyczna, spółka handlowa), który profesjonalnie zajmuje się czynnościami komisowymi (przedsiębiorca).

Zawarcie umowy komisu nie jest równoznaczne z udzieleniem komisantowi pełnomocnictwa do występowania w imieniu komitenta.

Transakcji komisowej (np. sprzedaży pojazdu) komisant dokonuje we własnym imieniu, a więc jako strona takiej czynności - sprzedawca. Oznacza to, że np. osoba kupująca samochód w komisie nabywa go od prowadzącego komis, a nie od poprzedniego właściciela (komitenta), choć w praktyce zdarzają się i tego rodzaju sytuacje.

Rozliczenia

Wynagrodzenie za wykonaną przez komisanta usługę określane jest w formie prowizji, która najczęściej stanowi określony przez strony procent od wartości transakcji (np. ceny sprzedaży) i należy się pod warunkiem, że transakcja doszła do skutku. Komisant nabywa roszczenie o zapłatę prowizji z chwilą, gdy komitent otrzymał rzecz albo cenę. Za samo oddanie rzeczy do komisu opłaty w zasadzie być nie powinno. Prowadzący komis może jednak domagać się zapłaty prowizji w przypadku, gdy umowa nie została wykonana z przyczyn dotyczących komitenta.

Komitent nie musi zwracać komisantowi wydatków, które ten poniósł w celu wykonania umowy. Strony mogą jednak przewidzieć w umowie, że pewne wydatki pokryje komitent (np. koszty ogłoszeń w prasie). Jeżeli umowa milczy na ten temat, to licząc na pokrycie wydatków komisant musiałby wykazać, że dany koszt był niezbędny dla wykonania umowy i nie należał do zwykłych wydatków związanych z prowadzonym przez niego przedsiębiorstwem.

Po wykonaniu zlecenia komisant ma obowiązek wydać komitentowi wszystko, co w związku z tym uzyskał. W przypadku gdy na rachunek komitenta sprzedał jakąś rzecz, obowiązany jest wydać otrzymaną za nią kwotę - zazwyczaj jednak po potrąceniu należnej prowizji. Jeżeli natomiast komisant zastępował komitenta przy nabyciu określonej ruchomości, winien przenieść na tego drugiego własność owej rzeczy.

Cena sprzedaży

Umowa komisu, poza określeniem transakcji komisowej (kupno/sprzedaż rzeczy ruchomej) i wynagrodzenia należnego komisantowi, powinna wskazywać cenę tej transakcji. Jeżeli transakcją komisową jest sprzedaż, to wskazaną w umowie komisu cenę należy traktować jako minimalną, poniżej której komisant nie ma prawa sprzedać danej rzeczy. Natomiast udzielenie przez prowadzącego komis kredytu przy transakcji sprzedaży (np. rozłożenie ceny na raty) może nastąpić wówczas, gdy został on do tego upoważniony przez komitenta. W przeciwnym wypadku komisant działa na własne ryzyko.

Prowadzący komis może jednak zawrzeć umowę na korzystniejszych dla komitenta warunkach. Nic nie stoi na przeszkodzie, aby w miejsce ceny sprzedaży samochodu na poziomie 15.000 zł, jak sobie tego życzył komitent, doszło do jego zbycia za 17.000 zł. Nadwyżka przypada w takim wypadku komitentowi, co wynika z art. 767 Kodeksu cywilnego, choć umowa może w tym zakresie stanowić inaczej, co warto sprawdzić przed jej podpisaniem.

Wyższa cena zwykle wpływa jednak na większą prowizję dla komisanta, stąd powinno mu zależeć na osiągnięciu możliwie najlepszych dla komitenta warunków. Motywacja przedsiębiorcy komisowego (komisanta) będzie jednak silniejsza w przypadku znacząco korzystniejszej dla niego prowizji od nadwyżki uzyskanej ponad minimalną cenę sprzedaży.

Jeżeli komisant sprzeda rzecz za niższą cenę niż to ustalił w umowie z komitentem, taka transakcja będzie jak najbardziej ważna i skuteczna. W takim przypadku komitent ma prawo żądać od komisanta pokrycia powstałej różnicy. Z kolei przy komisie kupna - w razie nabycia przez komisanta rzeczy za cenę wyższą od maksymalnej (oznaczonej w umowie komisu) - komitent może oświadczyć, że nie uznaje czynności za dokonaną na jego rachunek. Powinien to jednak zrobić niezwłocznie po otrzymaniu zawiadomienia o wykonaniu zlecenia. W przeciwnym razie będzie to równoznaczne z wyrażeniem zgody na wyższą cenę.

Tylko wyjątkowo komitent nie będzie mógł żądać zapłacenia różnicy ceny ani odmówić zgody na wyższą cenę. Chodzi o sytuację, gdy zlecenie nie mogło być wykonane po cenie oznaczonej, a zawarcie umowy uchroniło komitenta od szkody. Najczęściej dotyczy to sprzedaży towaru ulegającego zepsuciu czy dobiegającego terminu przydatności do spożycia. Niemniej jednak w takim wypadku komisant, chcąc uchronić się od ewentualnych roszczeń ze strony komitenta, musi wykazać, że rzeczywiście wystąpiły owe wyjątkowe okoliczności uzasadniające sprzedaż poniżej oznaczonej przez komitenta ceny, czy też kupno po wyższej cenie.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. nr 16, poz. 93 ze zm.)