Umorzenie odsetek od pożyczki udzielonej siostrze

Udzieliłam siostrze oprocentowanej pożyczki, która została zgłoszona w urzędzie skarbowym. Zgodnie z umową kwota była spłacana ratalnie, a odsetki w wysokości 5.000 zł miały zostać zapłacone wraz z ostatnią ratą. Chciałabym darować siostrze odsetki od pożyczki. Czy mogę to zrobić? Jeżeli tak, to jakie będą związane z tym konsekwencje podatkowe?

Umowa pożyczki może mieć zarówno charakter oprocentowany, jak i nieoprocentowany. Jej podstawą prawną jest art. 720 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). Zgodnie z tym przepisem przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Jeżeli jednak Czytelniczka zawarła umowę pożyczki, w której pożyczkobiorca zobowiązał się do zwrotu określonej kwoty wraz z odsetkami, to po stronie pożyczkobiorcy istnieje zobowiązanie do zwrotu całej należności. Nie wyłącza to jednak możliwości modyfikacji stosunku umownego. Z treści art. 508 K.c. wynika bowiem, iż zobowiązanie wygasa, gdy wierzyciel zwalnia dłużnika z długu, a dłużnik zwolnienie przyjmuje.

Czynność zwolnienia ze zobowiązania wywołuje jednak konsekwencje podatkowe ze strony pożyczkobiorcy. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zwolnienie ze zobowiązania ma charakter umowy darowizny (a więc jest nieodpłatne). Przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku (art. 888 K.c.). Może ona polegać zarówno na przesunięciu do majątku obdarowanego określonych przedmiotów majątkowych, jak i na innych formach dyspozycji majątkowych darczyńcy prowadzących do zmniejszenia jego majątku, a po stronie majątku obdarowanego - do zwiększenia aktywów lub zmniejszenia pasywów (por. interpretację indywidualną Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 21 września 2015 r., nr IBPB-2-1/4515-93/15/KrB). W tej samej interpretacji organ wskazał, iż najczęstszą przyczyną nieodpłatnego zwolnienia z długu jest obdarowanie. W tych przypadkach zwolnienie z długu zostaje dokonane przez zawarcie umowy darowizny uregulowanej w przepisach art. 888 K.c. Zarówno w przywołanej interpretacji, jak i w interpretacji indywidualnej Ministra Finansów z dnia 29 czerwca 2010 r., nr PL/LM/834/38/CHI/2010/146, wskazano na możliwość zawarcia umowy darowizny mającej charakter zwolnienia z długu, która nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. W interpretacji Ministra wskazano m.in., że obdarowany może również skorzystać ze zwolnienia z podatku przysługującego członkom najbliższej rodziny.

Zatem w przypadku, gdy Czytelniczka zamierza zwolnić siostrę z obowiązku zapłaty odsetek od pożyczki, może zawrzeć z nią umowę darowizny, która będzie miała charakter umowy nieodpłatnego zwolnienia z długu. Warto jednak pamiętać o treści art. 890 § 1 K.c., bowiem oświadczenie darczyńcy powinno być złożone w formie aktu notarialnego. Jednakże umowa darowizny zawarta bez zachowania tej formy staje się ważna, jeżeli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. W sytuacji gdy Czytelniczka chciałaby uniknąć dodatkowych kosztów związanych ze sporządzeniem aktu notarialnego, może zawrzeć z siostrą umowę darowizny (w formie ustnej) poprzez nieodpłatne zwolnienie jej z długu, w zakresie obowiązku zapłaty odsetek od pożyczki. W celu udokumentowania czynności warto następnie udać się do notariusza, aby sporządzić poświadczenie podpisów pod umową darowizny (które jest znacznie tańsze niż sporządzenie aktu notarialnego). Umowa darowizny będzie ważna, bowiem świadczenie darczyńcy zostało spełnione i nie będzie konieczna forma aktu notarialnego (art. 890 § 1 K.c.). Takie działanie nie zostało zakwestionowane przez organy podatkowe, co potwierdza interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 30 lipca 2015 r., nr IPPB2/4515-76/15-4/AF.

Odnosząc się natomiast do kwestii podatkowych, należy wskazać, iż na podstawie przywołanych wcześniej interpretacji, Czytelniczka, jak i jej siostra nie będą zobowiązane do zapłaty podatku od darowizny. Warunkiem jest jednak spełnienie obowiązków, o których mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2015 r. poz. 86 ze zm.). Wydaje się, że wobec faktu, iż kwota darowizny (umorzonych odsetek) nie przekracza limitu ustawowego dla I grupy podatkowej, nie zachodzi konieczność zgłoszenia przez siostrę nabycia praw majątkowych, jednak praktyka urzędów skarbowych w tym zakresie może różnić się w skali kraju.