Zakres odpowiedzialności domowników za zapłatę czynszu

Od dziecka mieszkam w lokalu, który wynajmuje moja mama. Dowiedziałam się, że mama zalega z płatnością czynszu. Nie jestem stroną umowy najmu. Jestem już pełnoletnia, mam pracę. Czy prawdą jest, że jako domownik ponoszę wobec wynajmującego odpowiedzialność za zobowiązania wynikające z umowy najmu?

Nie można tego wykluczyć. Zgodnie z przepisami za zapłatę czynszu i innych należnych opłat odpowiadają solidarnie z najemcą stale zamieszkujące z nim osoby pełnoletnie, z wyjątkiem pełnoletnich zstępnych pozostających na jego utrzymaniu, którzy nie są w stanie utrzymać się samodzielnie. Obowiązek ten wynika z art. 688¹ § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.). Odpowiedzialność powyższych osób ogranicza się do wysokości czynszu i innych opłat należnych za okres ich stałego zamieszkiwania. Wspomniana odpowiedzialność solidarna polega na tym, że wierzyciel może żądać całości lub części świadczenia od wszystkich dłużników łącznie, od kilku z nich lub od każdego z osobna, a spłacenie wierzyciela przez któregokolwiek z dłużników zwalnia pozostałych. Aż do zupełnego spłacenia wierzyciela wszyscy dłużnicy solidarni pozostają zobowiązani.

Oznacza to zatem, że do powstania odpowiedzialności domownika niebędącego stroną umowy najmu może dojść po spełnieniu dwóch warunków. Po pierwsze, chodzi o domownika, który jest osobą pełnoletnią. Tym samym osoby małoletnie, niezależnie od okoliczności, do takiej odpowiedzialności nie mogą zostać pociągnięte. Niemniej nawet pełnoletni domownik omawianej odpowiedzialności nie będzie ponosić, o ile domownikiem tym jest zstępny najemcy (np. dziecko, wnuk), który pozostaje na utrzymaniu najemcy i nie jest w stanie samodzielnie się utrzymać. Po drugie, dotyczy to osoby, która w tym lokalu stale zamieszkuje z najemcą - chodzi zatem o lokal, w którym koncentruje się jej ośrodek życiowy. Nie będzie mieć natomiast znaczenia, czy osoba ta dopełniła obowiązku meldunkowego, tj. czy np. zameldowała się pod tym adresem na pobyt stały czy też w innym miejscu.

Istotne jest, że domownicy pełnoletni nie ponoszą odpowiedzialność za wspomniane długi powstałe w okresie, w którym stale z najemcą zamieszkiwali, będąc jeszcze osobami małoletnimi. Ograniczenie odpowiedzialności od chwili pełnoletności wynika z konieczności ochrony niepełnoletnich. W jednym z wyroków sąd wyjaśnił, że dopiero z chwilą uzyskania pełnoletności osoba dotąd małoletnia może samodzielnie wpływać na swoją sytuację prawną, którą dotąd kształtowały działania jej przedstawicieli ustawowych. Z tych względów odpowiedzialność domownika ogranicza się jedynie do okresu jego zamieszkiwania w lokalu jako osoby pełnoletniej (por. wyrok Sądu Rejonowego Szczecin-Centrum w Szczecinie z dnia 16 lutego 2015 r., sygn. akt II C 1574/14).