Gazeta Podatkowa nr 47 (984) z dnia 13.06.2013

Konsument może odstąpić od umowy zawartej on-line

Konsument, który zawarł umowę na odległość, o ile nie była ona wynikiem licytacji, może od niej odstąpić bez podania przyczyn. Wystarczy przesłać drugiej stronie oświadczenie na piśmie w terminie 10 dni od otrzymania towaru. Rzecz może być rozpakowana i wypróbowana - odmienne zastrzeżenia w umowie czy regulaminie są niedozwolone.

Prawo do odstąpienia

Konsument, który zawarł umowę na odległość, może od niej odstąpić bez podania przyczyn, składając stosowne oświadczenie na piśmie w terminie 10 dni od wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia. Termin 10 dni od wydania rzeczy należy rozumieć jako termin końcowy, do którego oświadczenie w przedmiocie odstąpienia od umowy powinno być złożone. Do zachowania tego terminu wystarczy wysłanie oświadczenia przed jego upływem. Zatem znaczenie ma data stempla pocztowego, a nie faktycznego doręczenia przesyłki adresatowi. Skorzystanie z takiego uprawnienia nie wymaga żadnego uzasadnienia.

Przedsiębiorca, który zawiera umowy sprzedaży z konsumentami na odległość nie może uzależniać wydania towaru od wcześniejszej zapłaty ceny. Przyjmuje się jednak, że w razie opcji płatności za pobraniem zakaz ten nie jest naruszony.

Niedopuszczalne jest także zastrzeżenie, iż konsumentowi wolno odstąpić od umowy za zapłatą oznaczonej sumy (tj. w zamian za odstępne).

Wspomniane uprawnienie do rezygnacji z zakupu dotyczy m.in. umów sprzedaży zawieranych na odległość, jeżeli z jednej strony występuje konsument (jako nabywca), a z drugiej przedsiębiorca, który w taki sposób zorganizował swoją działalność. Chodzi o umowy zawierane z konsumentem bez jednoczesnej obecności obu stron, przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość. Środkami tymi mogą być formularze zamówienia (nie)zaadresowanego, katalogi, telefon, telefaks, radio, telewizja, a najczęściej poczta elektroniczna lub internet.

Odstąpienie od umowy zawartej na odległość jest skuteczne także wobec umowy kredytu lub pożyczki zawartej przez konsumenta, a udzielonych na podstawie porozumienia kredytodawcy z przedsiębiorcą.

Wypróbowanie i zwrot towaru

W razie odstąpienia od umowy jest ona uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań (np. zapłaty ceny). W okresie 10 dni, przyznanym przez ustawodawcę do ostatecznego namysłu, konsument może korzystać z rzeczy i za to przedsiębiorca nie może sobie rościć żadnego wynagrodzenia. Przepisy stanowią bowiem, że świadczenie (np. dostarczona konsumentowi rzecz) ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Dopuszczalne jest więc zarówno rozpakowanie, jak i użycie danej rzeczy w celu jej wypróbowania czy normalnego korzystania zgodnie z przeznaczeniem (np. wyświetlenie filmu na zakupionym w sieci odtwarzaczu DVD).

Ewentualne postanowienia regulaminu sklepu internetowego uzależniające prawo odstąpienia od umowy czy przyjmowanie zwracanych towarów od nadesłania nienaruszonego opakowania nie wiążą konsumentów jako tzw. niedozwolone klauzule umowne. Przykładowo w wyroku z dnia 25 października 2011 r., sygn. akt XVII AmC 5374/11, Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów zakazał stosowania postanowienia o treści: "Zwracany w tym trybie towar zostanie przyjęty tylko i wyłącznie wtedy, gdy będzie odesłany w oryginalnym, nieuszkodzonym opakowaniu (…)".

Podobnie ewentualne zastrzeżenie w regulaminie sklepu internetowego wyłączające lub ograniczające uprawnienie do odstąpienia od umowy ze względu na stwierdzenie śladów użytkowania towaru będzie bezskuteczne jako niedozwolone postanowienie wzorca umowy, zakazane m.in. wyrokiem Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 4 czerwca 2012 r., sygn. akt XVII AmC 1125/11 i wpisane do rejestru klauzul zakazanych pod numerem 3582.

Zwrot towaru powinien nastąpić niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni. Jeżeli konsument dokonał jakichkolwiek przedpłat, należą się od nich odsetki ustawowe od daty dokonania przedpłaty.

14 dni - w ciągu tego terminu liczonego od odstąpienia od umowy należy zwrócić towar do sklepu; jest to także termin na zwrot ceny przez sprzedawcę.

Kto pokrywa koszty przesyłki?

Ustawodawca nie wskazuje wyraźnie, która ze stron (konsument czy przedsiębiorca) pokrywa koszty związane ze zwrotem towaru, tj. koszty jego przesłania z powrotem do siedziby sprzedawcy. W przypadku umów zawieranych na odległość pozostawiono więc stronom swobodę decyzyjną w tej materii, co z reguły przedsiębiorcy wykorzystują na swoją korzyść zastrzegając, że zwrot towaru powinien nastąpić na koszt rezygnującego z transakcji.

Sprawa ma się inaczej, gdy chodzi o koszty przesyłki towaru (od sprzedawcy do klienta), które wraz z ceną pokrył konsument dokonując zakupu. Sprzedawca powinien je zwrócić odstępującemu konsumentowi. W razie odstąpienia od umowy jest ona uważana za niezawartą, a konsument jest zwolniony z wszelkich zobowiązań (art. 7 ust. 3 zd. pierwsze ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów…). Precyzyjniej wypowiada się w tej kwestii art. 6 ust. 1 dyrektywy 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, zgodnie z którym z tytułu wykonywania swego prawa odstąpienia od umowy zawartej na odległość konsument nie może ponosić żadnych kosztów poza bezpośrednimi kosztami zwrotu towarów. Dostawca powinien więc zwrócić wpłacone przez kupującego kwoty bez dodatkowych kosztów.

Dodatkowo w wyroku C-511/08 Europejski Trybunał Sprawiedliwości uznał, że dyrektywa nakłada na dostawcę, w razie odstąpienia od umowy przez konsumenta, ogólny obowiązek zwrotu, obejmujący wszelkie kwoty wpłacone przez tego ostatniego w związku z umową, niezależnie od podstawy ich zapłaty. Przy czym nie chodzi wyłącznie o cenę wpłaconą przez konsumenta, lecz o wszystkie poniesione przez niego koszty, w tym koszty wysyłki.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 2.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225)