Zawieranie umów cywilnoprawnych na naprawy gwarancyjne

Spółka z o.o. zajmująca się obróbką szkła zamierza zatrudniać osoby na umowę o dzieło do usuwania wad gotowych wyrobów. Większość reklamacji dotyczy zarysowań na szkle, w związku z czym osoby zatrudnione na podstawie umów cywilnych będą wykonywać prace polegające na szlifowaniu szkła. Czy umowa o dzieło jest prawidłowym rodzajem umowy dla ww. czynności?

Nie, wykonywanie usług naprawczych polegających na szlifowaniu szkła nie może być przedmiotem umowy o dzieło. Nie prowadzi bowiem do powstania nowego dzieła.

Umowa o dzieło jest umową, na podstawie której przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła na rzecz zamawiającego. Dziełem tym ma być skonkretyzowany przez strony rezultat (efekt).

Umowa o dzieło w odróżnieniu od umowy zlecenia jest umową rezultatu. Zgodnie z art. 734 § 1 K.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej na rzecz dającego zlecenie. W myśl art. 750 K.c. przepisy o zleceniu stosuje się także do umów o świadczenie usług, jeżeli nie są one uregulowane odrębnymi przepisami. W praktyce regulacje dotyczące umowy zlecenia mają szerokie zastosowanie do wszelkich umów o świadczenie usług. Umowa zlecenia jest umową starannego działania, w ramach której zleceniobiorca nie tyle ma uzyskać konkretny rezultat, lecz powinien dołożyć należytej staranności w wykonywaniu powierzonych mu usług.

Natomiast, umowa o dzieło wymaga, aby starania przyjmującego zamówienie doprowadziły do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Umowa zlecenia nie akcentuje tego rezultatu jako koniecznego do osiągnięcia, nie wynik zatem (jak w umowie o dzieło), lecz starania w celu osiągnięcia tego wyniku, są elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia. Tak też podnosił Sąd Apelacyjny w Rzeszowie w wyroku z dnia 21 grudnia 1993 r. (sygn. akt III AUr 357/93, OSA 1994/6/49).

Podkreślić także należy, że wykonawca umowy o dzieło ponosi odpowiedzialność za wady wykonanego dzieła, czego nie ma przy umowie zlecenia. Do umowy o dzieło stosuje się bowiem przepisy o rękojmi za wady zawarte w art. 637 i 638 K.c. Właśnie ta odpowiedzialność wykonawcy za wady dzieła stanowi jedną z istotniejszych podstaw rozróżnienia tej umowy od umowy zlecenia. Zwracał na to uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 3 listopada 2000 r. (sygn. akt IV CKN 152/00, OSNC 2001/4/63) wyjaśniając, że: "Kryterium odróżnienia umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług stanowi także możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych.". Odpowiedzialność z tytułu rękojmi za wady nie występuje na gruncie umowy zlecenia.

Umowa o dzieło ma zasadniczo charakter jednorazowy, gdyż jej przedmiotem jest wykonanie ustalonego przez strony dzieła. Inaczej jest w przypadku umowy zlecenia. Czas trwania tej umowy jest więc wyznaczany nie przez datę oddania dzieła, lecz poprzez wskazanie okresu na jaki zawarto umowę np. na okres 3 miesięcy. To rozróżnienie może dodatkowo w przypadkach wątpliwych ułatwić ustalenie jaki rodzaj umowy faktycznie łączył strony.

W orzecznictwie wskazuje się także, że umowa o współpracy mająca za przedmiot powtarzalne i takie same usługi, świadczone systematycznie, za stałym wynagrodzeniem, nie pozwalała jednocześnie uznać, że były wykonywane odrębne (indywidualne) umowy o dzieło. Tak też wskazywał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 6 kwietnia 2011 r. (sygn. akt II UK 315/10, OSNP 2012/9-10/127) wyjaśniając ponadto, że czym innym jest wykonanie oznaczonego dzieła, a czym innym świadczenie usług, przy czym nie można zastrzegać wyłączności umowy o dzieło dla przedmiotu świadczenia, który może i zwykle jest przedmiotem typowych umów o świadczenie usług, a nawet umowy o pracę. W orzecznictwie wskazywano też, że umowy zawarte przez strony jako umowy o dzieło na wykonanie prac spawalniczych, są w istocie umowami o świadczenie usług. Ich celem nie jest bowiem osiągnięcie określonego rezultatu, ale wykonanie czynności, które przy zachowaniu należytej staranności mogły do niego doprowadzić (por. wyrok SA w Białymstoku z dnia 20 sierpnia 2013 r., sygn. akt III Aua 288/13). Podobnie więc należy ocenić umowy dotyczące naprawiania (szlifowania) szkła, o których mowa w pytaniu.