Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 30 (929) z dnia 20.10.2016

Nakłady na cudze składniki majątku to darowizna wyłączona z kosztów podatkowych - wyrok NSA

Nakłady poniesione na cudze składniki majątku mają charakter darowizny mimo, że celem poniesienia tych nakładów było uatrakcyjnienie oferowanych przez podatnika produktów - mieszkań wybudowanych w luksusowym apartamentowcu. Zatem nakładów tych podatnik nie zaliczy do kosztów uzyskania przychodów.

(wyrok NSA z 13 września 2016 r., sygn. akt II FSK 2186/14)

Stan faktyczny

W rozpatrywanej przez sąd sprawie spółka zamierzała wybudować m.in. zespół nowoczesnych, luksusowych budynków mieszkalnych (apartamentowych). W bezpośrednim sąsiedztwie nowo powstających budynków znajdował się niski budynek wspólnoty mieszkaniowej, mający starą elewację, wyraźnie kontrastujący z nowoczesnym, luksusowym apartamentowcem. Z okien apartamentowca widoczny byłby zaniedbany dach tego budynku. Spółka uważała, że taki widok obniży wartość luksusowej nieruchomości na rynku, w związku z czym zamierzała zagospodarować teren wokół nowo powstających apartamentowców, poprzez m.in. modernizację elewacji niższego budynku, modernizację jego widocznej połaci dachu, a także remont chodnika niestanowiącego jej własności.

W związku z tym spółka zapytała organ podatkowy, czy nakłady na zagospodarowanie terenu oraz modernizację elewacji i dachu znajdującego się w bezpośrednim sąsiedztwie inwestycji budynku oraz nakłady na wymianę chodnika w części dotyczącej gruntu poza granicą działki, będącej w użytkowaniu wieczystym spółki, będą dla niej kosztem uzyskania przychodu.

Spółka uważała, że odpowiedź na ww. pytanie jest twierdząca.

Stanowisko organu podatkowego

Odmiennego zdania był organ podatkowy, do którego spółka wystąpiła z wnioskiem o interpretację indywidualną w tej sprawie. Jego zdaniem, nieodpłatny remont i modernizacja starego budynku, zagospodarowanie terenu oraz wymiana chodnika to darowizna. W wyniku przeprowadzonych przez spółkę prac będzie bowiem miało miejsce pomniejszenie majątku spółki i jednocześnie spółka w zamian za to nie uzyska żadnego ekwiwalentu od drugiej strony. Zatem poniesionych na ww. cel wydatków spółka nie zaliczy do kosztów uzyskania przychodów, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o PDOP.

Na podstawie art. 16 ust. 1 pkt 14 ustawy o PDOP, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów darowizn i ofiar wszelkiego rodzaju (z wyjątkami, które tu pomijamy).

Stanowisko WSA w Warszawie

WSA, do którego spółka wniosła skargę, przyznał jej rację. Sąd zauważył, że poczynione przez spółkę nakłady na cudzy budynek mają oczywisty cel - mają skłonić potencjalnych nabywców luksusowych mieszkań do ich zakupu. Cel jest zatem jasny - chodzi o maksymalizację zysku. Poniesienie ww. nakładów nie nastąpi w intencji nieodpłatnego charytatywnego przysporzenia majątku wspólnocie, lecz po to, by skłonić potencjalnych nabywców mieszkań do ich zakupu.

W przedmiotowej sprawie spółka otrzyma świadczenie ekwiwalentne od nabywców apartamentów. Według sądu, nie można zaakceptować poglądu, iż aby wykluczyć darowiznę, świadczenie ekwiwalentne musi pochodzić od podmiotu, który otrzymuje świadczenie.

Stanowisko NSA

NSA, do którego ostatecznie sprawa trafiła, przyznał z kolei rację organowi podatkowemu i uchylił wyrok sądu administracyjnego pierwszej instancji.

NSA wskazał, że w ustawie o PDOP nie określono, co należy rozumieć przez darowiznę, jednak w praktyce przyjmuje się, że chodzi tu o darowiznę w rozumieniu art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego.

Na podstawie art. 888 § 1 Kodeksu cywilnego, przez umowę darowizny darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku.

NSA stwierdził, że cechą umowy darowizny jest zobowiązanie się darczyńcy kosztem swojego majątku do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego. Świadczenie darczyńcy może polegać na działaniu albo zaniechaniu, ale zawsze kosztem majątku darczyńcy.

Sąd stwierdził, że istotą umowy darowizny jest brak zobowiązania się drugiej strony umowy - czyli obdarowanego - do świadczenia wzajemnego. Zaistnienie zatem świadczenia ze strony innych osób, czyli osób trzecich, nie ma wpływu na tę ocenę.

Według sądu, dla oceny charakteru prawnego umowy darowizny nie ma znaczenia konkretny, zindywidualizowany cel, motyw (pobudka) świadczenia nieodpłatnego przysporzenia.

W związku z powyższym NSA orzekł:

"(...) obdarowana wspólnota mieszkaniowa i m.st. W. w umowie nie zobowiążą się do żadnego świadczenia wzajemnego. Obiektywnie rzecz ujmując umowa zawierana przez spółkę z tymi osobami będzie więc umową darowizny. Jej przedmiotem może być też świadczenie usług (...). To oznacza w konsekwencji, że skoro zgodnie z art. 888 § 1 K.c. cel, motyw, pobudka świadczenia darczyńcy na rzecz obdarowanego nie mają znaczenia dla oceny umowy jako darowizny, a art. 16 ust. 1 pkt 14 u.p.d.o.p. wyłącza z kosztów uzyskania przychodów świadczenia m.in. z umów darowizny, to cele te, pobudki i motywy nie mają żadnego znaczenia dla wykładni art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Świadczenia z umowy darowizny z mocy art. 16 ust. 1 pkt 14 u.p.d.o.p. nie mogą być zaliczone do kosztów uzyskania przychodu. (...)"

Od redakcji:

Stanowisko wyrażone przez NSA w opisanym wyroku wzbudza wątpliwości. Jak słusznie zauważył sąd administracyjny pierwszej instancji, nakłady ponoszone przez spółkę na cudze składniki majątku mają skłonić potencjalnych nabywców do zakupu luksusowych mieszkań. Duży wpływ na zakup mieszkania ma jego okolica. Ponosząc zatem wydatki na uatrakcyjnienie tej okolicy, spółka dąży do zwiększenia swojego zysku i można w naszej opinii założyć, że przyszli nabywcy "zwrócą" jej te wydatki - w cenie mieszkania. Ponosząc zatem na ten cel wydatki trudno uznać, że celem ich poniesienia było przekazanie darowizny.