Umowne określenie wynagrodzenia

W obrocie spotykam się z różnymi praktykami określania kwoty wynagrodzenia w umowach zlecenia oraz świadczenia usług. Czy podanie w treści umowy wynagrodzenia w kwocie netto jest prawidłowe, mając na względzie powszechnie obowiązujące przepisy prawa?

Nie ma przepisu prawa, który wprost i zbiorczo reguluje kwestię prawidłowego określania wynagrodzenia w umowach zlecenia oraz umowach o świadczenie usług. Kodeks cywilny pozostawia stronom umowy w tym zakresie pełną dowolność. Odpowiedź na to pytanie jest w dużej mierze uzależniona od rodzaju podmiotów, które są stronami konkretnej umowy.

Szczególną wagę do sposobu określania w umowie wynagrodzenia (ceny usługi) powinni przywiązywać przedsiębiorcy w stosunkach z konsumentami. Formułowanie przez przedsiębiorcę umownych postanowień dotyczących ceny usługi w sposób wymagający podjęcia przez konsumenta dodatkowych czynności w celu jej ustalenia, a więc pozbawiający go właściwej informacji o finalnej kwocie, jaką będzie zobowiązany zapłacić, może zostać uznane za praktykę naruszającą zbiorowe interesy konsumentów w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów lub zakwalifikowane jako nieuczciwa praktyka rynkowa w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Takie działanie profesjonalnego uczestnika obrotu gospodarczego może bowiem spowodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął. Przedsiębiorca działający niezgodnie z przytoczonymi aktami prawa może zostać m.in. obciążony karą finansową, a także ponosić odpowiedzialność odszkodowawczą wobec poszkodowanego konsumenta. Ponadto Prezes UOKiK może wydać decyzję uznającą tego typu postanowienia wzorców umów za niedozwolone i zakazującą ich wykorzystywania.

Kolejnym argumentem przemawiającym za określaniem w umowie wynagrodzenia w kwocie brutto są normy ustawy o informowaniu o cenach towarów i usług. Przywołana ustawa w głównej mierze określa sposób informowania o cenach oferowanych towarów i usług, nie zawierając przy tym norm wprost odnoszących się do redakcji zapisów umownych dotyczących ceny. W myśl przywołanej ustawy w cenie, rozumianej jako wartość wyrażona w jednostkach pieniężnych, którą kupujący jest obowiązany zapłacić przedsiębiorcy za towar lub usługę, uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy, jeżeli na podstawie odrębnych przepisów sprzedaż towaru (usługi) podlega wymienionym podatkom. Co istotne, ustawa ta znajduje zastosowanie nie tylko w stosunkach między przedsiębiorcą a konsumentem, ale także w obrocie między przedsiębiorcami.

Niezależnie od powyższego, nawet w przypadku braku normatywnego obowiązku podawania wynagrodzenia w kwocie brutto, uzasadnione wydaje się określanie w umowie wynagrodzenia w sposób jak najbardziej precyzyjny i jasny. Brak konkretnego zapisu w umowie może stanowić podstawę konfliktu między jej stronami i, co do zasady, prowadzić do przyjęcia, iż wskazana kwota jest ceną za usługę brutto, a więc uwzględniającą podatek VAT.